Mubihi wa Koranta
MUINA sipula wa katengo ka bana bamalozi kona kakazibahala ka Barotse National Council (BNC) mutompehi Nyambe Namushi ulatuzi lipiho zene bihilwe kiba mitende za kuli bana ba malozi babalwanela kuipusa seba kopanyize kwateni sikiliti sa Kapilivi ili kalulo ya naha Namibia kuli ibe naha iliñwi.
Bo mutompehi Namushi banitifalize mwangambolo niba LIITO LA KAPILIVI kuli bona habazibi ni mapa yeo ya bana babulozi ili yeo ibonisa kuli ikopanyize ni sikiliti sa Kapilivi yene hatisizwe mwa mutende waka Viki mwa Namibia cwale cwale.
Hape bakenisize litaba ze kakubulela kuli batu baba swanisize mapa ki lila za bana babulozi mi hape haina kukonahala kuli Kapilivi ibe siemba sa bulozi sa naha Zambia sina mone kuinezi mwalilimo za kwa mulaho zabo 1907 batu hanebasali mwa bukoba bwa makuwa( British Colony).
Bafile lipiho zakuli kweli ye felile bakatengo ka Malozi neba longilwe ki mapokola banaha Zambia ili fo nebayo buzakiwa lipuzo mi mwahali kubona nekufumaneha maofisa ba sipokola bababeli kuzwelela mwa naha Namibia ili bao bazibahala kaba intelligence.
Haba kupiwa kufa hanyinyani zalizwelopili ze ezahala fa taba ya bona ba katengo ka BNC kasa mulaho a mukopano one ubile teni kala 26 ni 27 mwa kweli ya Lyatamani silimo se baize, “Lika lizamaya hande mi katengo kane kaketilwe ka sebeza katata ku yona taba ye kono fa hanikoni kubulela litaba kaufela kabutungi Ngambela yana ketilwe kiyakona kufa litaba kaufela kabutungi, lubata kuipusa luna bañi balu amuhile mataa ona kaufela kono ba swanezi kuziba kuli bana ba bulozi bakaipusa bona beñi mobatokwela” bo Namushi babulela.
Muina sipula wa katengo ka bulozi u ekelize kubulela kuli sina bona haba tabela kuipusa haba tokwi kukupa lituso kubabamwi, “Lukaitusa luna bañi, banna ba bulozi bona bakakopanya mali kuli luise taba ya luna kwa khuta ya lifasi (International Court of Justice) mi hape hakikuli lwapumeha kwa Zambia butata feela kikuli bapalezwi kukuteka tumelelano ya luna yene supeza kuli Rhodesia ye kwa Upa ni Barotseland nelili hamoho, fa haba satabela kuli Barotseland ikemele yona iñi, lutabela kuina mone luinezi ni mone lubizezwa” ba toloka.
“Ze zebaeza kacenu za kuyaha mikwakwa ki kuluswala -swala feela fa meeto mi haluna kuba latelela kakuli habana buniti kambe bana ni buniti nebaka kuteka tumelelano ya luna ya silimo sa 1964 kakuli tumelano yani neilufa mataa kono fa kakuli baize habana kulumalana ni luna kipeto balufile mataa akuli luipuse mi haluna kufelela fo, lusaya kwa khuta ya lifasi hakuna kukutela mwa mulaho sina batu baluna haba tabela kuipusa.”
Haba kupiwa kukenisa taba ya mabulatwi a kuli mueteleli wanaha Zambia ya tompeha Michael Chilufwa Sata na sepisize kuli uka fa mataa kwa banna ba bulozi kuli baipuse mwa nako ya mikopano ya bueteleli bwa naha haiba a wina liketisa baize “Kiniti yena luli kasibili Sata na bulezi taba ye mwa mukopano one luli kuona mwa Mongu kuli ukakutiseza tumelelano ya luna ya silimo sa 1964 yene nyatezwi kono fa hafumani bueteleli bwa naha upalezwi ku kuteka tumelelano yani mi kakueza cwalo haluna kumusepa hape kakuli kibatu baba cinca nako kaufela” ba ekeza kubulela.
Bo Namushi ba felelelize ka kubulela kuli batu baine inze baiketile sina habasa lwani kono banze ba sebeza litaba za bona ka lingana kuli banna ba bulozi baipuse. “Ha luna kulwana ni litobolo, luka lwana ka boko kuzwisa bulozi kwa Zambia” ba sepisa.
Silimo se si felile mwa kweli ya Sope bakopano ya MMD ili yeo ne izamaisa mubuso mwa ketelelo ya mutompehi Rupiah Banda neba lumelelize mianda ya mapokola ni batikitibi ili bona babatisisi balitaba bona baba zibahala kaba intelligence kwa Mongu ili ka mulelo wa kuyo yemisa mukopano one ulelilwe ki banna ba bulozi wa ku kandeka za tumelelano ya bona ya silimo sa 1964 ili fo nekuizoba ni likolofalo kasa mulaho wa kukunupa kwa mapokola. Mankoya ni Mambunda ba hanile mulelo wa Malozi wa ku puma sikiliti sa wiko ya Zambia.
Hakubuzwa mutompehi Mishake Muyongo haiba kuna nisana ziba fa taba ye ili yo mwa nako ya cwale upila kwande a naha ili kwa Denmark uize “Kiñi haba swanezi kueza lika ze cwalo? Kapilivi ha ki kalulo ya bulozi kono ikemezi fela ni yona hakuna sei swanezi kueza kwa bulozi mi hape hakiyona ngambolo ya bona, lubana ba Kapilivi mi luna ni miseto ya luna” a bulela.
Kikuli litaba ze halina kusitatalisa za kulwanela tukuluho ya mina haiba inze baeza kapili?
Mutompehi Muyongo afala mwa koma ya hae sina cwana, Hanizibi kuli baka ankufa cwañi kono halina kusitatalisa tukuluho ya Kapilivi, Kulwana kwa luna kiku lukulula Kapilivi, bulozi ni bona buikemezi kwani bunosi haiba nebana ni litumelelano ni Zambia mi fa seba lwana yeo kitukuluho ya bona, hani zibi kuli kiñi haba swanisize mapa yeo yo bulela, haba swaneli kulyanganisa litaba lu swanezi kuba batu baba utwana sina haluli mabapa”
Ki lizwelopili mañi ze ezizwe mwa nako ya cwale?
Muuso wa mina ( Namibia) ne uhanezi batu bane batabela kueza liponiso za kozo, neba sabisizwe kibao babaipiza kuli kibona babeleki ba muuso, kuhanisa batu kueza liponiso za kozo ki muuso kusabisa batu.
Cwale mina muhupula cwañi fa?
Muhupulo waka ubunolo, haiba kuli mutu una ni kutwisiso mi wa hupula mwa ina fafasi ni kubulela kwa batu, taba ya Kapilivi ibunolo kakubulela isiñi ka kusabisa batu fa lubulela za khuta ye tuna ya lifasi ili ko mwa nako ya cwale kuna ni lizwelopili mi ni tabiswa kizona litaba zeo.
Loading …