Mubihi wa Koranta
Mueteleli wa Sikiliti sene sicincizwe libizo cwale cwale sa Zambezi seo kasamulaho nesi bizwa Kapilivi utalusa kuli bayahi ba Sikiliti baswanela ku tapisa mihupulo yabona kusa ipiza bana ba Kapilivi ni kamuta (Caprivians).
“Lubata kuli batu baluna batapise mihupulo ya bona kwa ku bulela kuli ni mu kapilivian nimu Kapilivian” kutalusa Mueteleli wa Zambezi.
Mwa ngambolo ye ikemezi,ni Koranta ya Liito la Kapilivi, Mueteleli was sikiliti yatompeha Lawrence Sampofu, a hatelela kuli “Ba swanela ku zamaelela ni licinceho ze liteni, hakuna sene lufumani ku yena Kapilivi yo mi hape haki yomuñwi wa bashemi baluna ba kale, ki mani ku luna?” Sampofu afala mwa koma yahae.
Hana buzizwe kuli neku tile cwañi kuli mulelo wa kucinca libizo ubeteni, atalusa kuli neba fumani taelo yaku cinca Libizo mi bayahi ba Sikiliti neba buzizwe niku talusezwa ku keta mabizo abalata sina Kapilivi hane ili libizo la bukoba lene lifilwe kwa sikiliti ki yomuñwi wa bazamaisi ba puso ya bukoba yena Count George Leo Caprivi de Montecuccoli Caprera.
“Yeo Sa pili neibizwa ka Katengo ka Sikiliti sa Kapilivi neba ile kwa Likhuta za sizo zene (4) bao neba lufile Likweli ze bato likana ze silela (6) za kukuta kwateni kuyo utwa likalabo” kwa bulela yatompeha Sampofu.
A zwelapili kutalusa kuli likweli ze silela hali mano fita, Katengo ka Sikiliti neka bizizwe kukuta teni ili kuyo fiwa likalabo kwa likhuta za sizo mi neba ilo bulelelelwa kuzwela pili ni mulelo wo wa kucinca libizo sina bona ba Likhuta hane seba felize ku ikopanya ni Sicaba sa bona mi neba lumezi mulelo wo.
Zeo hase lifelile, Katengo ka Tolopo neka iketezi kusa babeyela libizo kono kanepela muhala hape kubona ba Likhuta za sizo.
“Zambezi, Intenge, Liyeyi ni ZAKWALICO ( ye yemela Zambezi,Kwando,Linyanti ni Chobe) neli ñozwi kuzwa kwa Likhuta mi lwa keta Zambezi fa mabizo ao kakuli ki yene fumaneha kuona kaufela”, a talusa.
Ka kuya ka yena, na toloka Sicaba sa hae kusa lata kuya kwa mikopano linako kaufela mwa nako yeo Katengo ka habo neka bizize mukopano wa kuikopanya ni baeteleli ba likeleke za linzwi la mulimu, ba lipolitiki mane ni tutengo totu ikemezi sina Katengo ka Namibia ka Sifano sesifubelu (Red Cross Society) mwa kweli ya Sope silimo se kono batu neba sikataha ka buñata.
A talusa kuli, “Ku bao nebali mwa mikopano ye kaufela libizo la Zambezi neli sa siali fateni fa milelo kaufela”.
Mwa nako yeo katengo ka ka lumilwe ki mueteleli wa naha kaka bona za miseto yona (Delimitation Commission) Sampofu na talusize hape kuli na ile fa wayalesi ya Silozi ya NBC, kufa mazazi a mikopano zeo neli fumanehile kuli sicaba kabuñata neba sikabateni mwa nako yeo babañwi neba tile kuzwelela kwahule kwa muleneñi wa Namibia (Windhoek) kutela ona mukopano wo.
A tatulula kuli taluso yetuna ye iputezi mwa libizo la Zambezi ki kuli nuka ye ifepa bayahi ka litapi ni mezi, “Luna ni buswa bobuñata bo luikola kuzwa mwa nuka ya Zambezi”, a ekeza cwalo.
Yatompeha Sampofu a talusa kuli mwa silimo sa 1992 kuzwa feela fa tukuluho ya Namibia, katengo ka delimitation Commission neka tile kuto ikopanya ni sicaba kuama kucinca mabizo a bukoba kaufela ona “ kono batu neba yemi ni kuhana muhupulo wo sina silimo sa 2002 hape kimo ne kuezahalezi,” a lilimana.
Museto wa pili wa Kapilivi neuli fa Mukuvi libima ze mashumi a silela nia ketalizoho (65) mwa Sikiliti sa Kavango mwa silimo sa1992 , silimo sa 2002 nesi tisize museto“ kuzwa mwa nako yani batu ba sikiliti se hakuna sene babulela kono baziba za taba ye haisi mwa silimo sa 2011 kifone bakalezi kulizeza mihala fa lisebelezo za maikuto za NBC”.
Mueteleli Sampofu a manulula kuli mwa silimo sa 2011 na amuhezi taelo yakukala ku ambola za kucinca Libizo la Kalipivi. “Mwa silimo sa 1995 ni 2005 batu neba sika ikopanya haisi mwa silimo sa 2011 ki fone lu ikonyelize ni Likhuta za sizo ili kuli ba ikopanye ni bana ba bona mwa lilalo mi kaufela bona neba lufile likweli ze silela za kukuta kwateni kufitela mwa kweli ya Kandao silimo sesi felile hane balu bizize nikuyo lutaluseza kuli nese baitukiselize za kucinca libizo.”
Hane baswelwi kukenisa za taba ya kucinca libizo la Sikiliti sa Kapilivi kasamulaho Mueteleli wa Naha yatompeha Hefikepunye Pohamba ha feza kuhatisa sitatimende seo simubuso mwa kweli ye ya Muyana hane ina ni mazazi a lobapeli silimo se, baba etelezi sipula sa litaba za Mueteleli wa Naha ni bayemeli ba Muuso babahulu bo Dokota Albert Kawana neba alabile kuli, “Hani pepwa sikiliti nesi zibahala ka Zambezi, nelu fumani kuli lunge libizo lelisina sialuluti, isi Itenge, Liyeyi ni Linyanti”
Kuya ka bo Dokota Kawana licinceho neli ezizwe kasamulaho aku ikopanya ni babahulu ba likhuta za sizo kaufela mwa Sikiliti sa Kapilivi, sina hane kuli hande kufelisa libizo la buhateleli.
“Nika kala kuhatisanga matangu a kale a Zambezi mwa Kweli yetaha mwa Koranta ya New Era” kwa talusa babali mwa sipula sesi bona za litaba za Mueteleli wa Naha bao hape neba hanile kuli ha bana ku ñola sinca litaba za kale kale ze “ Hanina kuñololola sinca litaba za kale, kono ni Koranta yamina yeo niyona iswanela kucinca kuli ibe Liito la Zambezi kusi cwalo hanina kupotela ma Ofesi a mina” ba feleleza.
Loading …