Mubihi ki Mwaka Simasiku
Muyemeli wa Sichaba yena Ombudsman John Walters ubonisa kutiiseza mulao wakutama banna babaswala basizani mwasikenge kusomana nibona nikutula milao yesileleza basali.
Hakihaňata kufumana likezo ze maswe zemwasizo mwahala batu basikiliti sa Zambezi, likezo zeswana sina kusomana nibasizana habutuku, mane kukona kuba nicincano yamali ao mutu ukona kufamanelwa matuku. Kezo ye ikona kutisa kolofalo kumusizana mi hape ikona kuboniwa kuba kezo yabubangoki.
Mulao omunca ukona kubeya basali babafapaleza bana babona kuhoha malebe abona basali banana, nibaana baba somana ni basizana babali mwasikenge mwatolongo bakeňisa kuli likezo ze zimaswe hape kizabubangoki.
Muyemeli John Walters ubulela kuli “ luswanezi kubeya mulao obonisa bumaswe bwalikezo zeo, nikuli batu bakone kuya kwalikutha kuyobiha likezo zemaswe kuli batu babaeza likezo ze bakone kutamiwa.”
Uekelize kakubulela kuli mubuso wan aha yaNamibia ufe tuso yeswanela kumutu ufi kamba ufi yafoselizwe liswanelo zahae zabuntu kufumana muyemeli wamulao kuli akone kutamisa yamufoselize.
“Mutu yazwa kwa Chinchimani ukona kutaha cwani kwa maofesi a baOmbudsman kuli afumane tuso? Abuza.
John Walters ufile pono yabumaswe balikezo zemaswe zeezahala mwasizo zaluna kuzwela kwa liswanelo zabuntu mwamukopano wone uzamisizwe kiba Women Leadership Center WLC mwa Katima Mulilo.
Mikopano yetalu yese ibile teni kufitisa lipilaelo ni lisilelezo zekona kufiwa kufelisa likezo zemaswe zeo, kufa kutwisiso ya liswanelo zabuntu, kuyaha liswanelo zelikani mwahala baana nibasali nikufelisa milao yetisa ketululo.
Muyemeli waOmudsman John Walters uize “batu baswezi kuziba liswanelo zabona nikuliutwisisa kuli bakone kulilwanela. Liswanelo zabuntu kizona tuto yekona kukwalula minyako yezwiseza pili sizo saluna.”
John Walters ubuza uli “kana, bana bayezize milao ye kuitabisa kapa kuba nimaata fahalimu abasali, kana basali basa eza likezo ze mwalibizo lasizo zebatokwisa kuba ni tukuluho yakubulela zebabata kubulela kapa kuba nibuiketo?”
Uekelize kubulela kuli “luziba kuli tuto mata, cwale basali baswanezi kufiwa mata akuba nibuiketelo nikuipulelela kamobaikutwela, nikuli baone kuziba kuhana likezo zemaswe ze mwasizo.
Kikwabutokwa kuli batu bakone kuziba liswanelo zabona kuzwa kwabwanana, sina pulelo yeili “ haukoni kuluta nja yesupezi likezo zenca”(You cannot teach an old dog new tricks). Kikacwalo liswanelo zabuntu lilukela kulutiwa lusali banana.
John Walters ubona kuli kikwabutokwa kuli liswanelo zabuntu lilutiwe mwalikolo kuli banana bakone kuziba liswalelo zabona, “ sikolo sesina nimilao siswanezi kuba nimaluti baba kona kuluta liswaelo zabuntu. Liswanelo zabuntu likona kuutwisiswa feela halucinca mikwa yaluna ni moluhupelela.
Uekelize kakutalusa kuli musebezi wa kusileleza liswanelo zabuntu uinzi mwamazoho amubuso.
“Article 25 sub article 2 wabuka ya milao yanaha uize mutu yaikutwa kuli ofoselizwe ukona kuya ka likutha kappa ukona kuya kwa maofesi aba Ombudsman kufiwa tuso. Buka yona ibukeleza nikusileleza liswanelo ze.
Uize mubuso uzwqanezi kutuisa maofesi aOmbudsman kuli bakone kunolofaza kufa tuso kwabatu nikusebeza hamoho nibona.
Maofesi abona afumaneha mwa Windhoek nimwalikiliti zetalu mwa naha kaufela, mi bakabe babile ni ofesi mwa Katima Mulilo.
John Walters ufelelize kaubulela kuli “baana bakone kubulela baana babaňata, kuli kukone kuba nicinceho.”
Muyemeli wa Sichaba ( Ombudsman) John Walters
Loading …