Mubihi ki Martha Matongo
Liňusa lelikuswani lene likile la lumelwa kwa baluwi ba mihala ya fa manoka (Cellphone) kuzwa ku muňoli yasika izibahaza, mwa hala kweli yefelile ya Yowa mwa Silalo sa Makanga, ne liakalelize kuli Bo Mutompehi Rustus Bukuto ,ba lilimo ze mashumi amane nize lobaňwi (49) neba swalezwi lilama za mapunu a muuna ni musali.
Bo Mutompehi Bukuto ili bo muluti ba tuto ya Geography fa Sikolo sa Makanga libima ze mashumi a supa (70) wiko wa Sikiliti sa Kapilivi neba fitisize maikuto a bona kwa Siteshini sa Mapokola sa Katima Mulilo kasa mulaho aku zibiswa ki balikani niba lubasi kuama liňusa lelikuswani leo.
Liňusa neli zwela pili hape ku talusa kuli Bo Bukuto neba tamilwe mwa Kweli ya Yowa hane ina ni mazazi a lobaňwi sona silimo se sa 2013 fa Museto wa liyemisa lafa Kongola ili mwa Sikiliti sa Kapilivi kaku fumaneha ni lilama za mapunu a muuna ni musali.
Bo muluti ba ili bona bo Mubilaeli, ba taluselize Koranta ya Liito la Kapilivi kuli neba elelizwe ki muofisa was sipokola Sipho Mutibeli kwa Siteshini sa Mapokola sa Katima Mulilo kuli ba fumane muňoli wa liňusa mi a kwalulelwe muzeko kwa Siteshini kaku sinya mikwa ya bona kakuli mapokola haba beleki fa lika za ku utwa feela mi babata bupaki sakata.
Ba talusa kuli, hase ba lemuhile kuli haba koni ku swala hande liňusa, ba swala muhala ku fonela yana bazibisize liňusa ili wa lubasi lwa bona kuli aba keniseze kwana fumani liňusa, kono kalabo neisika fumaneha hande sina kalabo yene bafumani neli ya kuli liňusa nese litakuzwi mi neba sika ziba hande muňoli wateni.
“Ni bilaela ahulu kakuli nihaike baituti baka nese basaba kukwela mwa simbayambaya saka” Bo Mutompehi Bukuto ba bulela.
Ba zwela pili ku talusa kuli haba sika lemuha nihaike lipulao ze bapazwa kwa mafu a mufuta wo mwa Silalo sa habo sina ka likakalezo, “hani zibi lika za mufuta wo mi hape hanina nihaike pisinisi yeni sweli mi hape hani sika fuma”. Ba latula.
Musebezi wa bona kiwa buluti , mi bazibahala ka Obbar (Libizo la bona la papali ya mbola) “ni sa bulela hape kuli na ni muluti wa Tuto ya Geography ka Mulimu waka ya pila mi hape hakina ninosi ya beilwe libizo le la Obber.”
“Nto ya mufuta wo ibonisa bupyeha, haiba mutu yoo una ni sesimwi mwapilu nina, Mutu yo una ni kutaha kuna yena muňi isi kubapalisa lika za mufuta wo”, Bo Mutompehi Bukuto ba hatelela luli.
Ba bahulu ba Sikola sa Makanga , Bo Mutompehi Zocky Fumano neba tiiselize kufumana liňusa lelikuswani leo “liňusa lani ki buhata bwa niti luli leli bata kusinya libizo la Bo muluti waka mi hape bana ni silikani sesinde ni baba beleka ni bona hamoho cwalo ni baituti mi hani koni ni haike hanyinyani ku kona kuba akaleza likande la mufuta o swana sina wo,” kwa talusa Bo Mutompehi Fumano.
Ba zwelapili ku latula likakalezo niku kenisa kuli Bo muluti baba akalezwa ba, neba sika tondala ni hanyinyani fa Sikolo mwa Kweli ya Yowa mi hape ba ba paka kuba baba sebeza katata ya mukusi mi haba koni kuakalezwa ku itenga mwa likezo za mufuta wo.
Bo Mutompehi Mafenyeho Muzibe bana ba bo kaizeli wabo Mutompehi Bukuto bane ba fumani liňusa leliswana neba tiiselize kwa Koranta ye kuli neba caezi muhala bo Bukuto mwa lizazi leliswana la liňusa mi nebeba alabile nikuba taluseza kuli mwa nako yeo neba inzi kwa hae ya bona kwa Nukwa mi hape kasa mulaho a muhala neba ezize lipatisiso zeňwi kakuli neba bilaela ahulu kabo Malumabo kono neku fumanehile kuli liňusa nesi la niti sina mone kuňolezwi.
“Batu bakona kupanga litaba zeňata haiba bakutoile, ni hupula kuli mwa nako yeňwi nekuna ni mabulatwi mwa munzi wa luna ana akaleza Baana babaňwi sina cwalo, kono hase lubatisisize kwa fumaneha kuli neli buhata bwa niti luli. Nibata ku zwafisa ahulu batu baba sinya mabizo a batu baba sina mafosisa”, Bo Mutompehi Muzibe ba talusa.
Kubatisisa kubata ku utwa haiba nese kuna ni mizeko ya mufuta wo yene ňolisizwe kwa Siteshini sa Mapokola sa Katima Mulilo mwa kweli ya Yowa, yo muhulu wa lipatisiso ( CID) Mutompehi Primus Amwama na kambekile taba ku yo muhulu wa Sipokola mwa Sikiliti sa Kapilivi, mulauli wa sipokola sa Namibia Bollen Sankwasa.
Mulauli Sankwasa na tatuluzi kuli hakuna muzeko wa mufuta wo one ukwaluzwi mwa kweli ya Yowa mi yena ha buleli ku mutu wa bulalu ya swana sina Koranta.
“Ha niyo kwa makande mi hape hakina ya mibihela lika”, Sankwasa a halifa.
Hane a buzizwe kufa kelezo kubo mubilaeli ka linzila za kulatelela haiba basa bilaela ahulu ka sene siezahezi kubona, Bo Mutompehi Sankwasa batalusa kuli “ Hani elezi batu kaku bataluseza mwa Likoranta, kiňi bona bo mubilaeli hane basika taha kwa Ofesi yaka?, isi kuluma mina kuli muto ba buzeza”. Ba hatelela cwalo.
Maňusa a kusinya sinya mabizo a batu katutilotilo twafa mihala ya manoka se afumanehile kuba papali ya kazazi mwa Sikiliti sa Kapilivi, sina mwa kweli ya Mbuwana hane ina ni mazazi a lishumi ni a silela mwa Silimo sa 2012 lizazi nyana feela kuzwa lifu la yo nali nduna wa Silalanda sa Sibbinda nyandi Felix Mukupi neku potolohile liňusa fa mihala yafa manoka kono sifosi na sika fumaneha.
Mubusisi wa Sikiliti sa Kapilivi, ya tompeha Lawrence Sampofu na nyazize kezahalo yani mi na kupile Mapokola kubatisisa kufumana mutu yana ňozi liňusa la mufuta wani.
Loading …